Suplementacja witamin i minerałów - kiedy jest naprawdę potrzebna?

Indywidualnie dobrana suplementacja może pomóc zapobiegać niedoborom żywieniowym i zachować zdrowie. Kiedy suplementy diety są naprawdę potrzebne? Po jakie witaminy i minerały warto sięgnąć będąc na diecie wegetariańskiej, a jakie suplementy mogą być pomocne u diabetyków?

Polecane produkty

Suplementacja witamin i minerałów - kiedy jest naprawdę potrzebna?

Spis treści:

Zbilansowana dieta niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu

Mając dobrze zbilansowaną dietę dostarczamy do organizmu wszystkie potrzebne składniki odżywcze w odpowiednich ilościach. Jest to niezbędne do wzrostu i rozwoju. Aby zachować zdrowie, musimy stale przyjmować witaminy i minerały, które nie są magazynowane w organizmie. Ważne jest spożywanie produktów spożywczych z różnych grup. Niezbędne są warzywa i owoce, ale nie mniej ważne są też produkty pełnoziarniste. W posiłkach nie powinno zabraknąć również produktów strączkowych, ryb, produktów mlecznych i chudego mięsa.

Przy dobrze zbilansowanej diecie raczej nie grozi nam niedobór witamin i minerałów. Nadmiar tych substancji może być podobnie szkodliwy jak ich niedobór. Często jednak, sposób odżywiania się nie zaspokaja wszystkich potrzeb żywieniowych organizmu. W populacji polskiej powszechne są niedobory witaminy D. U wielu osób obserwuje się też niedostateczną ilość witamin z grupy B, magnezu, potasu i innych składników odżywczych. W takich sytuacjach korzystne może być wzbogacenie diety o odpowiednią suplementację.

Kiedy warto sięgnąć po suplementy diety?

Suplementy diety nie leczą i nie zapobiegają rozwojowi chorób. Mogą być jednak przyjmowane jako cenne uzupełnienie sposobu odżywiania się. Oto sytuacje, w których korzystna może być suplementacja witamin, składników mineralnych i innych substancji odżywczych:

- sama dieta nie pokrywa całkowicie zapotrzebowania organizmu na wybrane elementy, np. na kwas foliowy, którego suplementację zaleca się wszystkim kobietom w wieku rozrodczym,

- świadome ograniczenie lub wyeliminowanie określonych składników pożywienia, będących jednocześnie jednym z głównych źródeł niektórych witamin i minerałów, np. możliwy niedobór witaminy B12 u osób będących na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej,

- nietolerancja laktozy, która jest przyczyną objawów żołądkowo-jelitowych po spożyciu produktów mlecznych - przyjęcie suplementu z laktazą zapobiega ich wystąpieniu,

- spadek apetytu i zaburzenia wchłaniania, które powszechnie występują u osób starszych mogą prowadzić do pojawienia się niedoborów żywieniowych. Stosowanie indywidualnie dobranych suplementów diety i żywności specjalnego przeznaczenia medycznego może im skutecznie zapobiegać,

- okresowe zwiększone zapotrzebowanie organizmu na wybrane składniki odżywcze, np. suplementacja określonych substancji u kobiet ciężarnych i kobiet karmiących piersią,

- obecność chorób przewlekłych i długotrwałe przyjmowanie leków, które mogą przyczynić się do wystąpienia określonych niedoborów żywieniowych.

Jakie witaminy i minerały mogą być potrzebne diabetykom?

U osób zmagających się z cukrzycą (diabetyków) często obserwuje się niedobór magnezu. Pierwiastek ten ma kluczowe znaczenie w procesach metabolicznych zachodzących przy udziale insuliny i glukozy. Jest potrzebny m.in. do transportu glukozy do komórek. Niedobór magnezu może dotyczyć nawet połowy diabetyków. Hipomagnezemia (zbyt małe stężenie magnezu we krwi) zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań. Osobom chorującym na cukrzycę zaleca się więc suplementację magnezu w dawce 240-480 mg w ciągu doby. Magnez dostępny jest w licznych suplementach diety, a także lekach, takich jak np. Magne-B6, Magnefar B6 Forte i Maglek B6.

Diabetycy przyjmujący metforminę narażeni są w większym stopniu również na niedobór witaminy B12. Nie jest znany dokładny mechanizm tej interakcji. Uważa się, że metformina może hamować wchłanianie witaminy B12, a także wpływać na mikrobiotę jelit, co prowadzi do rozwoju niedoboru tej witaminy. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami klinicznymi dotyczącymi diabetyków, nie ma konieczności powszechnego przyjmowania preparatu z witaminą B12 przez chorych. Warto jednak mieć na uwadze możliwość wystąpienia tego niedoboru, a w przypadku pojawienia się objawów, które mogą na niego wskazywać ( np. osłabienie, zmęczenie, zaburzenia równowagi, zawroty głowy, niedokrwistość), zbadać poziom witaminy B12 w organizmie.

Długotrwałe stosowanie leków na żołądek IPP a możliwe niedobory żywieniowe

Osoby długotrwale przyjmujące leki hamujące produkcję kwasu solnego w żołądku (IPP - m.in. omeprazol, lanzoprazol, pantoprazol) są w wiekszym stopniu narażone na pojawienie się niedoboru magnezu, żelaza, wapnia, a także witaminy C i witaminy B12. Leki z grupy IPP zwiększają pH w żołądku, co może prowadzić do zaburzenia wchłaniania wymienionych witamin i składników mineralnych. Choć wykazano zależność między przewlekłym stosowaniem leków z grupy IPP, a obniżonym poziomem magnezu, żelaza i witaminy C, Polskie Towarzystwo Gastroenterologii nie zaleca rutynowego suplementowania tych składników. Przy konieczności wielomiesięcznego lub wieloletniego zażywania leków z omeprazolem, pantoprazolem lub innymi związkami należącymi do grupy IPP, warto kontrolować poziom tych substancji w organizmie i w razie jego obniżenia się, spożywać więcej pokarmów bogatych w te związki lub sięgnąć po odpowiednie preparaty z witaminami i minerałami.

Kontrowersyjne jest stosowanie probiotyków przez osoby przewlekłe stosujące leki hamujące wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Kwas solny jest jedną z naturalnych barier, która chroni przed przemieszczaniem się bakterii z wyższych części przewodu pokarmowego do jelita cienkiego. Leki z grupy IPP znoszą tą barierę, przez co rośnie ryzyko rozwoju zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (zespół SIBO). U osób, u których zdiagnozowano SIBO, probiotyki nie są zalecane. Z drugiej strony, leki IPP często stosowane są podczas długotrwałej kuracji lekami przeciwzapalnymi (NLPZ). Połączenie tych leków zwiększa ryzyko uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego, prowadząc do pojawienia się nadżerek i owrzodzeń. U tej grupy pacjentów, stosowanie probiotyków może działać ochronnie.

Podsumowując, pacjenci długotrwale zażywający leki IPP nie powinni samodzielnie podejmować decyzji o stosowaniu probiotyków. Warto omówić ją z lekarzem i w razie potrzeby przeprowadzić odpowiednie badania, które umożliwią ocenę stanu błony śluzowej jelita cienkiego.

Suplementy diety dla kobiet planujących ciążę i kobiet ciężarnych

Stosowanie określonych suplementów diety jest zalecane kobietom w ciąży. Aktualnie, wszystkim kobietom ciężarnym zalecana jest suplementacja witaminy D, kwasów DHA, jodu i kwasu foliowego. Żelazo należy przyjmować jedynie przy niedoborze żelaza w organizmie lub zwiększonego ryzyka jego wystąpienia. Większość zestawów witaminowych dla kobiet w ciąży ma postać suplementu diety. Dostępny jest tylko jeden lek, którego skład niestety nie odpowiada aktualnym rekomendacjom dotyczącym suplementacji u kobiet ciężarnych. Więcej informacji o suplementach dla kobiet w ciąży, ze wskazaniem konkretnych preparatów, których skład odpowiada zaleceniom Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników znaleźć można w artykule: Jakie suplementy należy przyjmować w ciąży?

Kobiety w wieku rozrodczym powinny natomiast regularnie przyjmować kwas foliowy oraz witaminę D. Kwas foliowy zapobiega pojawieniu się wad układu nerwowego, które mogą rozwinąć się na początkowym etapie ciąży. Aby zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia zalecana jest rutynowa suplementacja kwasu foliowego. Ważne jest też systematyczne stosowanie witaminy D, o której dawkowaniu można doczytać w artykule: Witamina D3 - dawkowanie u dzieci i dorosłych. Jak sprawdzić poziom witaminy D w domu?

Stosowanie suplementów diety przez wegetarian i wegan

U osób będących na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej, wśród najbardziej powszechnych niedoborów wymienia się żelazo, witaminę B12, a rzadziej również witaminę D, wapń i nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3. Żelazo lepiej przyswaja się z produktów pochodzenia zwierzęcego. Ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie ich z diety, często prowadzi do rozwoju niedoboru. Ze względu na zgromadzone w organizmie zapasy żelaza, niedobór może dawać o sobie znać dopiero po kilku miesiącach od wprowadzenia diety. Warto regularnie kontrolować więc poziom tego pierwiastka w organizmie, a w razie potrzeby - sięgnąć po odpowiednie leki lub suplementy z żelazem.

U wegan, często zalecana jest też suplementacja witaminy B12. Osoby będące na diecie wegańskiej lub wegetariańskiej powinny przywiązywać dużą wagę do odpowiedniego bilansowania posiłków, aby nie zabrakło w nich żadnych witamin ani minerałów. Bez odpowiedniego doświadczenia lub pomocy dietetyka, może być to jednak trudne, szczególnie na początku. Dodatkowa suplementacja u tej grupy pacjentów powinna być prowadzona indywidualnie i bardzo rozważnie. Warto regularnie przeprowadzać badania diagnostyczne, aby móc odpowiednio wcześnie wykryć możliwe niedobory. Pomocne mogą być też domowe testy diagnostyczne, z których pomocą można uzyskać wiele cennych informacji o stanie zdrowia. Więcej na ten temat pisaliśmy w artykule: Domowe testy diagnostyczne - jak z nich korzystać i kiedy warto po nie sięgnąć?

Kwasy omega-3 i koenzym Q10 - kiedy warto je suplementować?

Niezbędnym elementem diety są kwasy omega-3. W Polsce, spożycie ryb morskich i owoców morza, będących najbogatszym źródłem kwasów DHA, jest niskie. Nienasycone kwasy tłuszczowe pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie, m.in. wpływają na rozwój i dojrzewanie układu nerwowego u dzieci, działają ochronnie na układ sercowo-naczyniowy, ograniczają skutki stresu oksydacyjnego i wykazują właściwości przeciwzapalne. Jeśli w codziennych posiłkach może brakować kwasów omega, warto rozważyć ich suplementację

Na koniec, wspomnijmy o uzupełnieniu diety o koenzym Q10. Może być on pomocny dla osób, zmagających się z migreną. Regularne przyjmowanie koenzymu Q10 może zmniejszać częstość ataków migreny. Drugą grupą pacjentów, u których suplementacja koenzymu Q10 może być korzystna są osoby przyjmujący statyny - leki obniżające poziom cholesterolu we krwi. Statyny blokują reakcje prowadzące do syntezy koenzymu Q10 w organizmie. Rośnie więc ryzyko niedoboru tego składnika, który może objawiać się nasilonym zmęczeniem, osłabieniem, spadkiem odporności i zaburzeniami pracy serca. Pacjentom przyjmującym statyny zaleca się więc suplementację koenzymu Q10, o czym warto porozmawiać z lekarzem.

Racjonalna suplementacja, poparta wynikami badań diagnostycznych, może być cennym uzupełnieniem codziennej diety. Zwiększone zapotrzebowanie na wybrane witaminy i składniki mineralne, ich zmniejszone przyjmowanie z pożywieniem lub zaburzona synteza w organizmie może prowadzić do rozwoju niedoborów i ich niekorzystnego wpływu na zdrowie. Warto wówczas uzupełniać spożywane posiłki odpowiednimi preparatami, które dostarczają brakującą ilość składników odżywczych.

 

Bibliografia:

1. Stoś K.,Wierzejska R., Siuba-Strzelińska M., Suplementy diety - czy potrzebujesz?, Instytut Żywności i Żywienia, 2019

2. Jędrzejek M., Mastalerz-Migas A., Bieńkowski P., Cichy W., Matusiewicz H., Szymański F.M., Woroń J., Stosownie preparatów magnezu w praktyce lekarza rodzinnego, Lekarz POZ, 2021, 2, 141-150

3. Marlicz W., Łoniewski I., Enteropatia indukowana NLPZ i IPP - ważny i niedoceniany problem kliniczny, Gastroenterologia Kliniczna, 2014, tom 6, nr 1, 24-33

4. Zimmer M., Sieroszewski P., Oszukowski P., Huras H., Fuchs T., Pawłosek A., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2020, tom 5, nr 4, 170-181

5. Gałęcka M., Profilaktyka zaburzeń lipidowych w kontekście obniżania ryzyka sercowo-naczyniowego - rola suplementacji, Lekarz POZ, 2020, 2, 97-102

Podobne artykuły

Twój koszyk w najlepszej cenie
Liczba ofert 3
Cena od 200,56zł

Hello!

Twój koszyk jest pusty

Znajdź produkty i zbuduj swój koszyk zakupów. Im więcej potrzebnych Ci produktów dodasz, tym bardziej ekonomiczne będą Twoje zakupy! Załatwisz je szybciej, a my znajdziemy dla Ciebie najtańszy koszyk i najwygodniejsze opcje dostawy.

Przeglądaj produkty

Bądź Smart i zyskuj!

Tutaj znajdziesz wszystkie informacje i korzyści. Odpowiemy na Twoje pytania i wyjaśnimy jak zrobić szybkie i tanie - mądre zakupy.

Zobacz jak to działa