2024-04-13
Chrapanie - przyczyny, leczenie, zapobieganie
Chrapanie to powszechny problem, który utrudnia sen innym domownikom, a u osoby chrapiącej może prowadzi do rozwoju groźnych chorób. Jakie są metody leczenia chrapania? Jakie preparaty na chrapanie dostępne są bez recepty? Do czego może prowadzić nieleczone chrapanie?
Polecane produkty
Spis treści:
- Czym jest chrapanie?
- Przyczyny chrapania
- Leczenie chrapania
- Chrapanie - jakie preparaty bez recepty mogą być pomocne?
- Skutki nieleczonego chrapania
- Chrapanie - jak mu zapobiegać?
Czym jest chrapanie?
Chrapanie to wydawanie charakterystycznego dźwięku podczas oddychania w trakcie snu. Przy przechodzeniu powietrza przez górne drogi oddechowe podczas wdechu (a czasami również wydechu), dochodzi do wibracji tkanek miękkich. Osoba która chrapie, najczęściej nie jest tego świadoma. Problem chrapania jest jednak znacznie bardziej uciążliwy dla osoby śpiącej obok, a czasami również dla reszty domowników.
Na temat chrapania wciąż krąży kilka mitów, które mają niewiele wspólnego z prawdą. Jak choćby ten, że chrapanie przewlekłe to jedynie przeszkadzające dla innych dźwięki, a dla osoby chrapiącej jest zupełnie nieszkodliwe. Można spotkać się też ze stwierdzeniem, że chrapanie wynika z głębokości snu i właściwie jest korzystną oznaką jego jakości. Nic z tego nie jest jednak prawdą. Skutki chrapania mogą być bardzo groźne dla pacjenta. Zwiększają ryzyko wystąpienia wielu poważnych schorzeń, o czym będzie mowa w dalszej części artykułu.
Chrapanie to powszechny problem. Na świecie chrapie nie tylko wielu dorosłych, ale również dzieci. Najczęściej jednak, chrapanie dotyczy osób między 45. a 54. rokiem życia.
Przyczyny chrapania
Chrapanie może mieć charakter sporadyczny lub przewlekły. Sporadyczne chrapanie występuje np. podczas przeziębienia, wskutek utraty drożności nosa. Może pojawić się też u osób z alergicznym nieżytem nosa, po intensywnym wysiłku fizycznym lub po spożyciu dużej ilości alkoholu. Chrapanie występujące sporadycznie, o łatwej do wskazania przyczynie, najczęściej nie jest groźne i nie wymaga żadnej interwencji. Inaczej jest jednak w przypadku chrapania przewlekłego. Wśród jego przyczyn znajdują się:
- obturacyjny bezdech senny - jest to zaburzenie oddychania występujące podczas snu, któremu oprócz chrapania towarzyszą epizody bezdechów, nagle wybudzenia celem zaczerpnięcia powietrza, problemy z utrzymaniem ciągłości snu, a także inne objawy. Obturacyjny bezdech senny to poważne zaburzenie, które może w znaczącym stopniu obniżać jakość życia pacjenta. Wymaga ono leczenia,
- otyłość - nadmiar tkanki tłuszczowej odkładający się w obrębie szyi skutkuje zaburzeniem drożności dróg oddechowych i uniemożliwia swobodny przepływ powietrza,
- obrzęk błony śluzowej górnych dróg oddechowych - obrzęk śluzówki pojawiający się np. u alergików zaburza przepływ powietrza,
- zmiany anatomiczne w obrębie nosa i zatok - osoby ze skrzywioną przegrodą nosową lub innymi nieprawidłowościami w budowie tych struktur częściej zmagają się z problemem chrapania,
- przerost migdałków podniebiennych.
Ryzyko chrapania jest większe u mężczyzn, a także u osób otyłych. Wraz z wiekiem częstość tego problemu rośnie, ponieważ napięcie mięśniowe z upływem lat ulega naturalnemu zmniejszeniu. Palenie papierosów oraz spożywanie alkoholu przed położeniem się spać również zwiększa ryzyko chrapania. Osoby oddychające przez usta zamiast przez nos także są w większym stopniu narażone na pojawienie się tego problemu.
Leczenie chrapania
Utrzymujące się dłuższy czas chrapanie wymaga zgłoszenia się do lekarza. Powinien on przeprowadzić odpowiednią diagnostykę i wprowadzić indywidualnie dobrane do pacjenta leczenie. Chrapanie leczy się zachowawczo (nieoperacyjnie) i/lub operacyjnie. Leczenie powinno skupiać się na usunięciu przyczyny chrapania. Jeśli chrapaniu towarzyszy bezdech lub inne niepokojące objawy, koniecznie należy zgłosić się do lekarza.
Bezwzględnie należy leczyć powodujący chrapanie obturacyjny bezdech senny. Za najskuteczniejszą metodę leczenia tej choroby uważane jest wspomaganie oddychania stałym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych. Służy do tego specjalny aparat CPAP, który zakłada się na noc. Dostępne są również inne metody leczenie obturacyjnego bezdechu sennego, które pomagają ograniczyć lub zupełnie wyeliminować możliwe groźne konsekwencje bezdechu sennego.
Zalecane przy chrapaniu leczenie zachowawcze obejmuje przede wszystkim:
- uzyskanie i utrzymanie prawidłowej masy ciała,
- dbanie o odpowiednią pozycję podczas spania - niezalecane jest spanie na plecach. Dostępne są różnorodny urządzenia i narzędzia, które pomagają utrzymać inną pozycję w trakcie snu. Niektórzy korzystają też z domowych sposobów, takich jak wszycie piłeczki w tylną część piżamy, która będzie uwierać podczas położenia się na plecach i tym samym niejako wymuszać na pacjencie zmianę pozycji,
- rezygnację z palenia papierosów - zaleca się całkowite rzucenie palenia lub chociażby ograniczenie ilości wypalanych papierosów. Dostępne są różnorodne preparaty na rzucenie palenia, która pomagają zerwać z nałogiem,
- niespożywanie alkoholu przed snem - alkohol obniża napięcie mięśni, co skutkuje zwiększeniem wiotkości tkanek podniebienia i języka. Może więc powodować lub nasilać chrapanie.
Jeśli takie metody nie przynoszą wystarczających efektów, wykorzystuje się bardziej inwazyjne metody leczenia chrapania. Z zależności od tego, co jest przyczyną problemu sięga się po różne techniki. Każda z nich ma swoje zalety i wady. Każda też ma określoną skuteczność i pewne ograniczenia. W każdym przypadku lekarz powinien więc indywidualnie dobrać najlepszą dla pacjenta metodę leczenia chrapania.
Chrapanie - jakie preparaty bez recepty mogą być pomocne?
Wspomagająco można sięgnąć po preparaty na chrapanie. Należy jednak podkreślić, że nie wyeliminują one przyczyny problemu i nie mają udowodnionej skuteczności w leczeniu chrapania. Wśród dostępnych preparatów na chrapanie znajdują się zarówno środki doustne, jak i plastry czy spray'e do nosa. Jeśli przyczyną chrapania jest obniżone napięcie tylnej ściany gardła, lepszy wyborem będą preparaty do gardła. Jeśli natomiast źródłem problemu jest zablokowanie nosa, można wybrać plastry lub preparaty donosowe.
W spray'ach do gardła na chrapanie, takich jak NIE CHRAP!!! czy Snoreeze obecne są składniki, które nawilżają błonę śluzową gardła, zmiękczają ją oraz zwiększają napięcie tkanek. Wzrost napięcia mięśniowego może przyczynić się do ograniczenia chrapania. Spray na chrapanie należy aplikować krótko przed snem w ilości zalecanej przez producenta wybranego preparatu. Zazwyczaj można z nich korzystać również w razie przebudzenia w trakcie nocy. Dostępne są też listki doustne Snoreeze o podobnych właściwościach. Różnią się jednak sposobem użycia - listek należy umieścić na podniebieniu i pozostawić do samoistnego rozpuszczenia.
Spośród preparatów do nosa można wymienić spray'e do nosa oraz plastry. Plastry przeciw chrapaniu działają w sposób mechaniczny. Rozszerzają nieco nozdrza, dzięki czemu ułatwiają swobodny przepływ przez nie powietrza. Przykładowe plastry na chrapanie to Active Plast i Pasosleep Waku Up Rested. Ważne jest prawidłowe przyklejenie plastra do nosa, zgodnie z zaleceniami zawartymi na opakowaniu lub w ulotce.
Czasami, aby szybko i skutecznie odblokować nos, którego utrata drożności jest przyczyną chrapania, pacjenci sięgają po krople obkurczające, powszechnie stosowane jako preparaty na katar. Nie są one jednak zalecane w leczeniu chrapania. Co istotne, przeznaczone są one jedynie do krótkotrwałego stosowania, przez 5-7 dni.
Skutki nieleczonego chrapania
Chrapanie jest niebezpieczne przede wszystkim dla osób zmagających się z problemem bezdechu sennego. Organizm otrzymuje niedostateczną ilość powietrza, co prowadzi do nadmiaru dwutlenku węgla i niedotlenienia krwi. W dalszej kolejności wpływa negatywnie na funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego i nadciśnienia płucnego. Może też przyczyniać się do niewydolności serca i rozwoju choroby niedokrwiennej. Niedotlenienie zaburza także krążenie mózgowe. Sugeruje się również związek między obturacyjnym bezdechem sennym a zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę.
Utrzymujące się dłuższy czas nieleczone chrapanie może mieć też negatywny wpływ na jakość życia pacjenta. Chrapanie i zaburzenia oddychania uniemożliwiają efektywną regenerację organizmu podczas snu. Takie osoby mogą wstawać niewyspane i zmęczone. Trudno jest im się skoncentrować i skupić myśli kolejnego dnia. Mogą też odczuwać nasiloną senność i potrzebę drzemki żeby móc normalnie funkcjonować. Nierzadko pojawiają się też bóle głowy i spadek nastroju. Bezdech senny może prowadzić również do obniżenia libido i problemów z potencją.
Chrapanie - jak mu zapobiegać?
Oto kilka sposobów, które mogą być pomocne w zapobieganiu chrapaniu:
- prowadzenie zdrowego, aktywnego trybu życia - osoby zdrowo się odżywiające, regularnie uprawiające sport są mniej narażone na zaburzenia snu. Zdrowy i aktywny styl życia pomaga też utrzymać prawidłową masę ciała, co zmniejsza ryzyko chrapania,
- dbanie o nawodnienie organizmu - odpowiednie nawilżenie błony śluzowej tkanek miękkich chroni przed ich wiotkością, która z kolei przyczynia się do chrapania,
- spanie w innej pozycji niż na plecach,
- dbanie o optymalne warunki w sypialni - odpowiednia temperatura, wilgotność i częste wietrzenie pokoju wspomaga zdrowy, efektywny sen,
- rezygnacja z używek.
Czy da się przestać chrapać raz na zawsze? Jeśli możliwe jest wyeliminowanie przyczyny chrapania lub jej leczenie, pacjent może całkowicie przestać chrapać lub problem ten może mieć wyraźnie mniejsze nasilenie. Obecnie dostępne są różne metody leczenia chrapania. Wciąż poszukiwane są też nowe sposoby terapii. Leczenie chrapania jest konieczne aby uniknąć związanych z nim niebezpiecznych następstw. Wprowadzenie odpowiedniej terapii wpływa korzystnie na stan zdrowia pacjenta, a także poprawia komfort życia pozostałych domowników.
Bibliografia:
- Stuck B.A., Hofauer B. The Diagnosis and Treatment of Snoring in Adults. Dtsch Arztebl Int. 2019 Nov 29;116(48):817-824. doi: 10.3238/arztebl.2019.0817
- Ścierski P., Sybis I., Frelich M., Ścierski W. Poszukiwanie "złotego środka" pomiędzy inwazyjnością a skutecznością leczenia chrapania. POL OTORHINO REV 2022: 11 (4): 42-48
- da Silveira F.J., Duarte R.L. Consequências do ronco não-tratado [Consequences of untreated snoring]. J Bras Pneumol. 2010 Jun;36 Suppl 2:28-31. Portuguese. doi: 10.1590/s1806-37132010001400009
- Domaradzki D., Stryjewski P.J., Konieczyńska M., Lelakowski J. Obturacyjny bezdech senny - diagnostyka i postępowanie terapeutyczne. Folia Cardiologica 2016; 11, 3: 253–259
